Borg Tuwinga of Tuïnga bij Ten Post
Tuwinga op de tekening van Jacobus Stellingwerff in de 17e eeuw, voor de verbouwing. Een soortgelijke tekening is gemaakt door Andries Schoemaker. Bron: Beeldbank Groningen, RHC GA. Licentie: Public Domein.
Tuwinga of Tuïnga is een borg ten zuiden van Ten Post geweest in het kerspel Wittewierum. De oostgrens van de borgstee wordt gevormd door de huidige B. Kuiperweg. De N865 loopt dwars door het borgterrein.
In de eerste helft van de 15e eeuw komt ene Edze Tuwinga (Tuwinghe) voor die bezittingen heeft in Ten Post en overlijdt tussen 1452 en 1454. Hij heeft een eigen zegel, wat erop kan wijzen dat het dan al een edele heerd vormt. Edzes dochter Bywe trouwt Egbert Rengers, waardoor de familie Rengers eigenaar van Tuwinga is geworden. Zijn zoon Johan Rengers laat zich tot woede van de stad Groningen in 1499 door Albrecht van Saksen belenen met Ten Post, Garrelsweer, Hellum, Schildwolde, Siddeburen en de helft van Slochteren, waarop de Groningers zijn huis in Ten Post in hetzelfde jaar ‘dael smeten’ (platg gooien), wat in elk geval betekent dat het wordt geplunderd, maar mogelijk is Tuwinga ook deels verwoest. Een paar jaar later wordt het hersteld. In 1501 overlijdt zijn vader. In 1512 koopt Johan ook Oldenhuis van zijn neef Detmer. Tuingeheerd wordt daarop met alle ‘husinge boven en beneden en de bij het huis behorende appelhof, heminge met de weerde’ en weilanden verhuurd. Na zijn dood in 1539 verkrijgt zijn zoon Edzard Rengers Tuwinga. Edzard Rengers is een vooraanstaand Ommelander geweest, die onder andere in 1550 meeschrijft aan het ontwerp voor het Ommelander Landrecht. Na zijn huwelijk met Hisse Tuinga noemt hij zich voortaan Edzard Rengers van Ten Post.
Tachtigjarige Oorlog Tuwinga ontsnapt niet aan de Tachtigjarige Oorlog. In 1568 legert Jan van Ligne 600 Duitse soldaten bij Tuwinga aan de vooravond van de Slag bij Heiligerlee. In 1577 worden Edzard Rengers en zijn zoon Johan Rengers van Ten Post met een aantal andere belangrijke Ommelander heren een tijdlang gevangen genomen. Edzard en Johan zitten eerst vast op Tuwinga en vervolgens in het huis van Dr. Westendorp bij de Martinikerk. Pas op 15 september 1578 weten ze weer vrij te komen. In 1580, na het Verraad van Rennenberg, wijkt Johan uit naar Oost-Friesland, waar hij zijn bekende kroniek schrijft. Zijn vader Edzard overlijdt dat jaar. In 1581 en 1590 worden opnieuw troepen bij de borg gelegerd. Na de reductie van Groningen in 1594 keert Johan Rengers van Ten Post terug naar Tuwinga vanuit zijn ballingsoord en wordt hij later achtereenvolgens lid van de Staten van de Ommelanden, de Staten Generaal en de Raad van State. Na zijn dood in 1626 erft zijn zoon Edzard Rengers de borg en koopt Oldenhuis in 1631. Zijn zoon Egbert erft beide borgen na zijn dood in 1652.
Trafgevels Tot dan is de Tuwingaborg een gebouw met trapgevels geweest. Egbert Rengers laat Tuwinga echter moderniseren en vergroten naar de wensen van zijn tijd. Het gebouw krijgt een nieuw dak met twee torentjes en een uitbouw. Later komen er drie torentjes. In 1652 laat hij een nieuwe houten hamei bouwen. Na zijn dood in 1663 volgt zijn zoon Edzard hem op als borgheer van Tuwinga en Oldenhuis. Edzard koopt echter in 1693 het Huis te Farmsum en gaat daar wonen. Het schathuis wordt daarop verhuurd, maar de borg blijft ter beschikking van de familie staan. Oldenhuis wordt vervolgens gesloopt. Vanaf 1742 wordt Tuwinga echter voor lange tijd verhuurd aan verschillende pachters.
Als het vinden van nieuwe pachters echter steeds moeilijker wordt, laat nazaat Duco Gerrold Rengers in 1788 uiteindelijk de borg op afbraak verkopen. Het goed wordt dan omschreven als
"de borg met de huisjes en het muurwerk daar rondom in de gracht alsmede de fundamenten in zoverre de koper ze verkiest uit te breken, de beide schathuizen met hun muurwerk in de grachten, met de fundamenten als voren, de straat tussen de schathuizen met het muurwerk in de grachten, uitgezonderd de duivenkast, de dam en het hek voor aan de weg, verder alle losse goederen in de borg met uitzondering van twee stukjes zerk, op een waarvan het wapen Rengers staat".
Dit is een bijzondere tekening waarbij de objecten niet overeenkomen met de plaats, dit ondanks het feit dat op de ton op de voorgrond in het water 'Ten Post' staat aangegeven. De originele beschrijven luidt: 'Wittewierum with the old church, Oldenhuis en Tuwinga. Bron: Hora Siccema Archive, Rijksarchief Groningen. Auteur: Onbekend. Licentie: Public domain.
Bronnen:
|
||||||||||||||||||||
